در این مقاله به یکی از رفتارهای عجیب اما رایج سگ‌ها می‌پردازیم: مدفوع‌خواری. شاید این رفتار در نگاه اول برای والدین تازه‌کار سگ‌ها نگران‌کننده باشد، اما در واقع پدیده‌ای رایج در دنیای حیوانات خانگی است و بسیاری از صاحبان با تجربه سگ نیز با آن روبه‌رو شده‌اند.
اما چرا سگ‌ها مدفوع می‌خورند؟ پاسخ به این سؤال ساده نیست و دلایل متعددی می‌تواند پشت این رفتار قرار داشته باشد. برخی از این دلایل کاملاً طبیعی هستند، اما برخی دیگر می‌توانند نشان‌دهنده مشکلات جسمی یا رفتاری در سگ باشند. برای بررسی دقیق‌تر، نظر دامپزشکان متخصص را در این زمینه جویا شدیم.
مدفوع‌خواری (Coprophagia) چیست؟
مدفوع‌خواری در سگ‌ها یکی از رفتارهایی است که بسیاری از صاحبان حیوانات خانگی را شوکه می‌کند. در حالی که عادت‌هایی مانند نوشیدن آب از توالت، غلتیدن در اجساد حیوانات مرده یا لیس زدن ناحیه مقعد ممکن است عجیب به نظر برسد، اما هیچ‌یک به اندازه مشاهده اینکه سگ شما مدفوع می‌خورد، باعث تنفر و نگرانی نمی‌شود. با این حال، از منظر سگ، این رفتار چندان غیرطبیعی یا زننده نیست.
این رفتار که در زبان علمی با نام "کوپروفاژی" (Coprophagia) شناخته می‌شود، می‌تواند هم دلایل رفتاری و هم فیزیولوژیکی داشته باشد. اگرچه تحقیقات عمیق و گسترده‌ای روی مدفوع‌خواری سگ‌ها انجام نشده، اما مطالعات موجود نشان می‌دهد که این پدیده در بین سگ‌ها نسبتا رایج است.
طبق پژوهشی که در کنفرانس سالانه انجمن دامپزشکی رفتار حیوانات آمریکا ارائه شد، حدود 16 درصد از سگ‌ها به عنوان «مدفوع‌خوار جدی» شناخته شدند؛ یعنی دست‌کم ۵ بار در حال خوردن مدفوع مشاهده شده‌اند. همچنین، 24 درصد دیگر از سگ‌ها نیز حداقل یک بار این رفتار را نشان داده‌اند.
«مدفوع‌خواری می‌تواند ریشه در غریزه طبیعی سگ‌های اجدادی داشته باشد. این غریزه احتمالاً با هدف پاک‌سازی محیط زندگی از انگل‌های روده‌ای ایجاد شده که ممکن بود در لانه یا محل استراحت باقی بمانند.»
دکتر بنجامین هارت، از دانشگاه کالیفرنیا دیویس
نگاه سگ‌ها به غذا با نگاه ما متفاوت است. سگ‌ها به‌عنوان حیواناتی با منش رفتاری لاشه‌خوار (Scavenger)، به خوردن چیزهایی گرایش دارند که ما آن را زباله یا حتی تهوع‌آور می‌دانیم. به‌ویژه در شرایطی که منابع غذایی محدود باشد، سگ‌ها کمتر در انتخاب غذا سخت‌گیر می‌شوند. به گفته استیون آر. لیندزی، رفتارشناس حیوانات، مدفوع‌خواری می‌تواند یکی از راهکارهای تکاملی سگ‌ها برای بقا در شرایط قحطی و کم‌غذایی باشد.
خبر خوب این است که با کمک تکنیک‌های اصلاح رفتار و استفاده از مکمل‌ها یا افزودنی‌های مخصوص، می‌توان این رفتار ناپسند را در بسیاری از سگ‌ها کاهش داد یا به‌طور کامل متوقف کرد. بنابراین، اگر با مشکل مدفوع خواری در سگ خود مواجه هستید، جای نگرانی نیست و می‌توان با صبر و راهکار مناسب آن را مدیریت کرد.
آیا مدفوع‌خواری در سگ‌ها یا توله‌سگ‌ها رفتاری طبیعی است؟
مدفوع‌خواری (Coprophagia) در برخی حیوانات مانند خرگوش‌ها یک رفتار طبیعی و حیاتی برای تأمین مواد مغذی مورد نیاز بدن است؛ اما در مورد سگ‌ها، این رفتار لزوماً جنبه تغذیه‌ای ندارد. با این حال، در برخی مراحل رشد، مدفوع‌خواری در سگ‌ها رفتاری طبیعی و غریزی محسوب می‌شود.
برای مثال، سگ‌های ماده پس از زایمان به‌مدت حدود سه هفته، توله‌های خود را لیس می‌زنند تا آن‌ها را به دفع تحریک کنند و سپس برای تمیز نگه‌داشتن محل زندگی، مدفوع توله‌ها را می‌خورند. از سوی دیگر، توله‌سگ‌ها نیز به‌صورت غریزی ممکن است مدفوع خود (اتوکپروفاژیا)، مدفوع سایر سگ‌ها (الوکپروفاژیا) یا حتی مدفوع گربه‌ها و حیوانات دیگر را بخورند. جالب است بدانید برخی سگ‌ها به‌طور خاص علاقه‌مند به مدفوع حیواناتی مثل اسب یا غاز هستند.
اگرچه خوردن مدفوع خود سگ معمولاً خطری برای سلامتی ندارد، اما در صورت مصرف مدفوع سایر حیوانات ممکن است انگل‌ها، ویروس‌ها یا سموم از این طریق وارد بدن سگ شده و باعث بیماری شوند. خوشبختانه در اغلب موارد، این رفتار در توله‌سگ‌ها تا قبل از نه‌ماهگی به‌تدریج کاهش یافته یا به‌طور کامل متوقف می‌شود.
مدفوع‌خواری در سگ‌ها؛ دلایل و راهکارهای علمی
مدفوع‌خواری در سگ‌ها (Coprophagia) رفتاری نگران‌کننده و البته شایع در میان برخی از سگ‌هاست که می‌تواند دلایل پزشکی یا رفتاری داشته باشد. اگر سگ بالغ شما به‌تازگی شروع به خوردن مدفوع کرده، بهتر است فوراً با دامپزشک مشورت کنید تا مشکلاتی مانند وجود انگل‌های داخلی، مصرف داروهای استروئیدی، سندروم سوءجذب، دیابت، بیماری کوشینگ، اختلالات تیروئیدی یا سایر بیماری‌هایی که منجر به افزایش اشتها می‌شوند، بررسی شود. در برخی موارد، کمبود کالری یا مواد مغذی در رژیم غذایی سگ نیز می‌تواند علت مدفوع‌خواری باشد.
با این حال، برخی سگ‌ها به دلایل رفتاری یا محیطی نیز دچار مدفوع‌خواری می‌شوند. در ادامه به مهم‌ترین عوامل غیرپزشکی این رفتار می‌پردازیم:
۱. انزوا و تنهایی
سگ‌هایی که به‌طور دائم در فضاهای بسته مانند زیرزمین یا قفس نگهداری می‌شوند، بیشتر از سایرین در معرض مدفوع‌خواری هستند. نبود ارتباط اجتماعی با انسان یا دیگر حیوانات می‌تواند منجر به بروز رفتارهای ناسالم شود.
۲. محدودیت فضایی
نگهداری طولانی‌مدت سگ در محیط‌های کوچک و بدون تحرک کافی، زمینه‌ساز بروز رفتار مدفوع‌خواری است. این مشکل معمولاً در سگ‌هایی که از پناهگاه‌های شلوغ و پرازدحام نجات یافته‌اند، دیده می‌شود.
۳. اضطراب و آموزش اشتباه
در برخی موارد، استفاده از تنبیه‌های سخت‌گیرانه در آموزش محل دستشویی باعث می‌شود سگ از ترس مجازات، مدفوع خود را بخورد تا ردپایی باقی نگذارد. این چرخه معیوب، به مرور تثبیت می‌شود و به عادتی ناپسند تبدیل می‌گردد.
۴. جلب توجه
برخی سگ‌ها به‌صورت آگاهانه مدفوع‌خواری می‌کنند تا توجه صاحب خود را جلب کنند؛ حتی اگر واکنش منفی باشد. بنابراین واکنش شدید نشان دادن به این رفتار می‌تواند آن را تقویت کند.
۵. تداعی اشتباه با غذا
اگر ظرف غذای سگ در نزدیکی محل دفع قرار داشته باشد، ممکن است سگ نتواند بین بوی غذا و مدفوع تفاوت قائل شود و ارتباط اشتباهی در ذهنش شکل بگیرد. تفکیک کامل محل تغذیه از محل دفع کاملاً ضروری است.
۶. الگوبرداری از مادر
توله‌سگ‌ها ممکن است در زمان نظافت توسط مادر، بوی مدفوع را از روی دهان او حس کرده و دچار سردرگمی شوند. در برخی موارد، مادرها غذا را با بقایای مدفوع بالا می‌آورند که ممکن است باعث یادگیری این رفتار نادرست در توله‌ها شود.
۷. زندگی با سگ بیمار یا سالمند
گاهی یک سگ سالم، مدفوع سگ بیمار یا سالخورده‌ای را که دچار بی‌اختیاری روده است، می‌خورد. برخی محققان این رفتار را به غرایز محافظتی از گروه در برابر شکارچیان نسبت می‌دهند.
درمان مدفوع‌خواری در سگ‌ها نیازمند شناسایی دقیق علت اصلی آن است. مشاوره با دامپزشک، اصلاح تغذیه، افزایش تحرک، غنی‌سازی محیطی، اصلاح رفتار و پرهیز از تنبیه می‌تواند به بهبود این رفتار کمک کند.
چگونه می‌توانم جلوی مدفوع خواری سگم را بگیرم؟
مدفوع خواری سگ یکی از رفتارهای ناخوشایند و گاهی نگران‌کننده برای صاحبان سگ است که دلایل متعددی می‌تواند داشته باشد. دامپزشکان و صاحبان سگ‌ها با استفاده از راهکارهای مختلف توانسته‌اند این رفتار را بهبود دهند، اما پیش از هر چیز باید علت اصلی این عادت را شناسایی کرد. در برخی موارد، مدفوع خواری ناشی از مشکلات پزشکی است که در این صورت درمان‌های تخصصی‌تری نیاز دارد، اما در موارد دیگر، این رفتار می‌تواند واکنشی رفتاری به استرس یا محیط باشد. در صورتی که این مشکل ادامه‌دار باشد، حتماً با دامپزشک خود مشورت کنید تا در صورت لزوم به متخصص رفتار درمانی سگ‌ها ارجاع داده شوید.
مکمل‌های ویتامینی برای سگ‌های مدفوع‌خوار
یکی از نظریه‌های مطرح شده در این زمینه این است که سگ‌هایی که مدفوع می‌خورند، ممکن است کمبود ویتامین یا مواد مغذی داشته باشند. به خصوص کمبود ویتامین B که مطالعات نشان داده‌اند میکروب‌های روده‌ای قادر به تولید تیامین (نوعی ویتامین B) هستند. بنابراین استفاده از مولتی‌ویتامین‌های مخصوص سگ‌ها می‌تواند به بهبود این وضعیت کمک کند.
مکمل‌های آنزیمی برای بهبود هضم
رژیم غذایی سگ‌های امروزی نسبت به رژیم اجدادی‌شان، کربوهیدرات بیشتری دارد و پروتئین‌های گوشتی و چربی کمتری دریافت می‌کنند. در این زمینه، مکمل‌های آنزیمی حاوی پاپائین (آنزیمی که به هضم کمک می‌کند) می‌توانند در برخی موارد مفید باشند و به کاهش تمایل سگ به مدفوع خواری کمک کنند.
استفاده از محصولات ضد مدفوع خواری
برخی محصولات حاوی مواد طعمی و بوی خاص هستند که برای سگ‌ها بسیار ناخوشایند است، درست مثل اینکه ایده خوردن مدفوع برای ما غیرقابل تحمل است. افزودن این محصولات به غذای سگ یا استفاده از پودر و اسپری‌های مخصوص روی مدفوع باعث می‌شود طعم و بوی مدفوع برای سگ نامطلوب شود. معمولاً این محصولات شامل گل گاوزبان، سیر، جعفری، یاکا، و عصاره‌های گیاهی دیگری هستند. نکته مهم این است که همه حیوانات خانگی در منزل باید از این محصولات مصرف کنند تا مدفوع تولید شده برای سگ مدفوع‌خوار غیرقابل مصرف شود.
مدیریت محیط و آموزش
بهترین و موثرترین روش برای جلوگیری از مدفوع خواری سگ، ترکیبی از آموزش و مدیریت محیط است. پاک نگه داشتن محیط زندگی سگ، شامل حیاط و اطراف منزل، از جمع شدن مدفوع جلوگیری می‌کند و وسوسه خوردن آن را کاهش می‌دهد. همچنین هنگام پیاده‌روی مراقب سگ خود باشید و مدفوعش را سریع جمع‌آوری کنید.
تمرین دستورات «رها کن» و «بیا» را جدی بگیرید. یک تمرین ساده این است که پس از دفع مدفوع سگ، او را به سمت خود صدا بزنید و با جایزه تشویق کنید تا عادت کند به جای توجه به مدفوع، به شما توجه کند.
اگر در منزل گربه دارید، حتماً جای توالت گربه را تمیز نگه دارید و در دسترس سگ قرار ندهید. استفاده از توالت‌های خودپاک‌کن یا قرار دادن موانع مانند درب یا گیت سگ می‌تواند دسترسی سگ به توالت گربه را محدود کند.
مدفوع‌خواری سگ‌ها: حقایقی تخصصی و علمی
مدفوع‌خواری در سگ‌ها یا به‌عبارتی «کوپروفاژی» (Coprophagia)، به خوردن مدفوع توسط سگ‌ها اشاره دارد که معمولاً در توله‌سگ‌ها به عنوان بخشی از فرایند شناخت و کشف محیط اطراف دیده می‌شود. اکثر توله‌ها فقط به بوی مدفوع علاقه‌مند هستند و آن را بو می‌کنند، اما برخی از آن‌ها ممکن است همه‌چیز را – حتی مدفوع – به دهان بگیرند و امتحان کنند.
یک نکته جالب این است که سگ‌ها معمولاً کمتر مدفوع نرم یا اسهالی را می‌خورند و بیشتر به مدفوع سفت و خشک جذب می‌شوند. جالب‌تر اینکه، مدفوع یخ‌زده برای سگ‌هایی که این عادت را دارند، یک خوراکی جذاب‌تر محسوب می‌شود.
مطالعات نشان داده‌اند:
- مدفوع‌خواری در خانواده‌هایی با چند سگ شایع‌تر است؛ به طوری که در خانه‌های تک‌سگی حدود ۲۰٪ و در خانه‌هایی با سه سگ، تا ۳۳٪ از سگ‌ها این رفتار را دارند.
- سگ‌هایی که مدفوع می‌خورند در تربیت و آموزش خانه‌نشینی تفاوت خاصی با سایر سگ‌ها ندارند.
- ماده‌ها بیشتر به این رفتار گرایش دارند و سگ‌های نر عقیم‌شده کمتر احتمال دارد این رفتار را نشان دهند.
- حدود ۹۲٪ سگ‌های مدفوع‌خوار به دنبال مدفوع تازه، یک تا دو روزه هستند.
- ۸۵٪ از سگ‌هایی که مدفوع می‌خورند، مدفوع خودشان را نمی‌خورند بلکه به مدفوع سایر سگ‌ها علاقه دارند.
- سگ‌هایی که غذای دیگران را از روی میز می‌دزدند، معمولاً احتمال بیشتری دارد که مدفوع بخورند.
اگر متوجه شدید سگ شما مدفوع می‌خورد، حتماً با دامپزشک خود مشورت کنید تا علت این رفتار بررسی شود. شناخت دلیل بروز این رفتار به شما کمک می‌کند تا راهکارهای مناسب برای کنترل و توقف آن را پیاده کنید.
