بیماری کوشینگ در سگ چیست؟
بیماری کوشینگ در سگ زمانی رخ می‌دهد که هورمون کورتیزول بیش از حد در بدن ترشح می‌شود. کورتیزول که به آن «هورمون استرس» نیز می‌گویند، در عملکردهای مختلفی از جمله تنظیم قند خون، متابولیسم، سیستم ایمنی و پاسخ به استرس نقش دارد.
در شرایط نرمال، غده هیپوفیز که در پایه مغز قرار دارد، هورمونی به نام ACTH تولید می‌کند که غدد فوق کلیوی (آدرنال) را تحریک به ترشح کورتیزول می‌کند. در سگ‌های مبتلا به کوشینگ، این سیستم بازخورد دچار اختلال شده و ترشح کورتیزول ادامه می‌یابد، حتی زمانی که بدن نیازی به آن ندارد.
انواع بیماری کوشینگ در سگ
بیماری کوشینگ در سگ به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:
۱. کوشینگ وابسته به هیپوفیز (PDH)
شایع‌ترین نوع کوشینگ است و ناشی از رشد توده‌ای خوش‌خیم و آهسته در غده هیپوفیز است. این توده ACTH ترشح می‌کند و به‌طور مداوم غدد فوق کلیوی را تحریک می‌کند. در این حالت معمولاً هر دو غده فوق کلیوی بزرگ می‌شوند. برای تشخیص آن از سی‌تی‌اسکن یا MRI استفاده می‌شود.
حدود ۸۰ تا ۸۵ درصد از موارد کوشینگ سگ‌ها ناشی از تومورهای خوش‌خیم در غده هیپوفیز است.
۲. کوشینگ وابسته به غده فوق کلیوی (ADH)
در این حالت، یک توده (خوش‌خیم یا بدخیم) روی یکی از غدد فوق کلیوی رشد کرده و مقادیر زیادی کورتیزول تولید می‌کند. تنها یکی از غدد بزرگ می‌شود. تشخیص آن معمولاً با سونوگرافی شکمی یا سی‌تی‌اسکن صورت می‌گیرد.
حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از موارد کوشینگ سگ‌ها ناشی از تومورهای خوش‌خیم در یکی از غدد آدرنال (بالای کلیه‌ها) است.
علائم بیماری کوشینگ در سگ‌ها
علائم این بیماری اغلب تدریجی ظاهر می‌شوند و ممکن است تا مدت‌ها نادیده گرفته شوند. شایع‌ترین نشانه‌های کوشینگ در سگ عبارتند از:
- افزایش مصرف آب (تشنگی بیش‌ازحد)
- افزایش دفعات ادرار
- افزایش اشتها
- کم‌تحرکی و کاهش انرژی
- نفس‌نفس زدن‌های مکرر
- نازک شدن یا شکنندگی پوست
- ریزش مو
- عفونت‌های مکرر پوستی
- ورم شکم و ظاهر شکم آویزان (اصطلاحاً شکم کوزه‌ای)
- کاهش وزن
- عفونت‌های مکرر پوستی
- سفت شدن یا کلسيفیه شدن پوست
روش‌های تشخیص کوشینگ در سگ
دامپزشک ابتدا معاینه فیزیکی انجام داده و شرح‌حال کاملی از وضعیت سگ دریافت می‌کند. سپس یکی از آزمایش‌های تخصصی زیر تجویز می‌شود:
آزمایش سرکوب دگزامتازون با دوز پایین (LDDS)
ابتدا سطح کورتیزول پایه اندازه‌گیری می‌شود، سپس داروی دگزامتازون تزریق می‌گردد. اگر بعد از ۸ ساعت سطح کورتیزول هنوز بالا باشد، نشانه‌ای از کوشینگ است.
تست تحریک ACTH
ACTH به بدن تزریق شده و سپس سطح کورتیزول اندازه‌گیری می‌شود. در صورت وجود کوشینگ، سطح کورتیزول پس از تحریک همچنان بالا می‌ماند.
تست‌های تکمیلی
- آزمایش دگزامتازون با دوز بالا (برای افتراق نوع کوشینگ)
- سونوگرافی شکمی یا تصویربرداری پیشرفته (CT/MRI) برای شناسایی تومورها
- آزمایش خون و ادرار (برای بررسی سلامت عمومی و چربی خون)
روش‌های تشخیص کوشینگ در سگ
درمان بیماری کوشینگ بسته به نوع آن متفاوت است. در اغلب موارد، درمان دارویی خط اول انتخاب است. داروی Vetoryl (با ماده مؤثره تریلوستان) تنها داروی تأیید شده توسط سازمان FDA برای درمان هر دو نوع کوشینگ (هیپوفیزی و آدرنالی) در سگ‌ها است. این دارو با مهار تولید کورتیزول در غدد آدرنال، علائم بیماری را کنترل می‌کند.
در مواردی که تومور در غده آدرنال خوش‌خیم و قابل برداشت باشد، جراحی ممکن است یک گزینه درمانی باشد. با این حال، به دلیل پیچیدگی جراحی، اکثر دامپزشکان ترجیح می‌دهند از درمان دارویی استفاده کنند.
عوارض جانبی Vetoryl می‌تواند شامل کاهش اشتها، بی‌حالی، استفراغ، اسهال و ضعف باشد. در موارد نادر، عوارضی جدی‌تر مانند اسهال خونی، بی‌هوشی، اختلالات شدید الکترولیتی و حتی مرگ رخ می‌دهد.
دیگر داروهای قابل استفاده شامل Anipryl (مخصوص کوشینگ هیپوفیزی خفیف) و داروی شیمی‌درمانی Lysodren (با استفاده خارج از برچسب) هستند که نیاز به پایش دقیق دارند.
برای سگ‌های دارای کلسترول بالا، رژیم غذایی کم‌چرب توصیه می‌شود. برندهایی مثل Royal Canin Low Fat یا Hill’s Prescription Diet i/d گزینه‌های مناسبی هستند.
نتیجه گیری
کوشینگ در سگ‌ها، اگرچه یک بیماری مزمن و پیچیده است، اما در صورت تشخیص به‌موقع و درمان منظم می‌تواند کنترل شود و سگ زندگی باکیفیتی داشته باشد. در صورتی که هر یک از علائم گفته‌شده را در سگ خود مشاهده کردید، سریعاً با دامپزشک مشورت کنید. درمان زودهنگام، کلید موفقیت در کنترل این بیماری است.
منابع
