سگ ماستیف تبتی (Tibetan Mastiff)
سگ ماستیف تبتی از دور، با هیبتی باشکوه و چهره‌ای خونسرد، دیده می‌شود؛ اما زمانی که اعتمادش را به دست آورید، با وفاداری و محبت بی‌پایان شما را غافلگیر خواهد کرد. این نژاد سگ، همراهان آرام و درون گرا، نیاز به فضای وسیع دارند و برای صاحبان باتجربه گزینه‌ای ایده آل به‌شمار می‌روند.
خلق و خو
باهوش، درون‌گرا، وفادار
قد
بین ۶۱ تا ۷۱ سانتی‌متر
وزن
بین ۳۲ تا ۶۸ کیلوگرم
میانگین طول عمر
۱۰ تا ۱۲ سال
رنگ پوشش مو
مشکی، قهوه‌ای، خاکستری آبی، حنایی طلایی، سیاه و حنایی، قهوه‌ای و حنایی، قرمز طلایی، خاکستری آبی و حنایی
اگر روزی در دل طبیعت با سگ تبتی مواجه شوید، شاید برای لحظه‌ای تصور کنید با یک موجود افسانه‌ای روبرو شده‌اید. سگ ماستیف تبتی با جثه‌ای بزرگ، یالی پرپشت و چهره‌ای شیرگونه، یکی از خاص ترین نژادهای سگ در دنیاست. وزن برخی از آن‌ها به بیش از ۷۰ کیلوگرم می‌رسد و با موهای بلند و حالت ایستاده غرورآمیزشان، توجه همه را به خود جلب می‌کنند.
اما فراتر از ظاهر خیره کننده، سگ تبتی موجودی عمیقا وفادار و مستقل است. اگر فضای آزاد در اختیارش قرار دهید و فعالیت‌های ذهنی برایش فراهم کنید، به دوستی بی‌نظیر و همراهی وفادار تبدیل خواهد شد.
ویژگی‌های سگ ماستیف تبتی
حتماً به خاطر داشته باشید: هر سگ یک موجود منحصربه‌فرد است و حتی در میان سگ‌هایی از یک نژاد مشخص، ویژگی‌های رفتاری یا ظاهری می‌توانند متفاوت باشند.
مشخصات ظاهری سگ ماستیف تبتی
ظاهر سگ ماستیف تبتی ترکیبی از هیبت خرس و غرور شیر است. پوشش ضخیم، یال برجسته و چشم‌های بادامی و نافذ، به سگ تبتی شخصیتی اصیل و باشکوه می‌بخشد. این نژاد با قامت حدود ۷۰ سانتی‌متری، حضورش در هر محیطی قابل توجه است.
در ادامه، اجزای اصلی ظاهر این نژاد شرح داده می‌شود:
- گوش‌ها: گوش‌های متوسط، به شکل V و با موقعیتی بالا روی سر. در حالت استراحت به جلو افتاده و هنگام هوشیاری بالا می‌روند.
- چشم‌ها: بادامی‌شکل، قهوه‌ای تیره، با حالتی متمرکز و نگران؛ حاشیه پلک‌ها معمولا مشکی یا خاکستری تیره است.
- بینی: پهن و اغلب به رنگ مشکی، خاکستری یا قهوه‌ای تیره بسته به رنگ مو.
- پوشش بدن: دولایه؛ لایه بیرونی زبر، بلند و لایه زیرین نرم. ناحیه گردن و شانه‌ها، به ویژه در نرها، موهای بلندتر دارد و حالتی شبیه یال ایجاد می‌کند.
- رنگ مو: رنگ‌های مشکی، قهوه‌ای، آبی خاکستری، حنایی و طلایی مایل به قرمز در سگ تبتی رایج هستند.
- دم: پوشیده از موهای بلند و پُرپشت که اغلب روی پشت جمع می‌شود و حالت پرمانند دارد.
خلق و خو سگ ماستیف تبتی
سگ ماستیف تبتی درون گرا و مستقل است. اگرچه با افراد غریبه بی‌تفاوت یا محتاط برخورد می‌کند، اما به خانواده خود به شدت وفادار است. سگ تبتی معمولا رابطه‌ای برابر با صاحبش برقرار می‌کند و بیشتر به عنوان همراه دیده می‌شود تا زیردست.
اجتماعی سازی از تولگی برای این نژاد بسیار ضروری است. در صورتی‌که سگ تبتی از سنین پایین با انسان‌ها، حیوانات دیگر و محیط های گوناگون آشنا شود، در بزرگسالی نیز رفتاری سازگارتر خواهد داشت.
اگر سگ ماستیف تبتی در کنار کودکان یا حیوانات خانگی بزرگ شود، معمولا رفتار مناسبی از خود نشان می‌دهد. با این حال، به‌دلیل جثه بزرگ و رفتار نگهبان گونه، حضور او در کنار کودکان یا حیوانات کوچک‌تر باید تحت نظارت باشد.
این نژاد علاقه‌ای به مسابقات چابکی یا فعالیت‌های پرتحرک ندارد. سگ تبتی ترجیح می‌دهد در محیطی آرام و محصور، نقش نگهبان حیاط یا خانه را ایفا کند. با در اختیار داشتن فضای کافی، سگ ماستیف تبتی احساس امنیت و رضایت بیشتری خواهد داشت.
مراقبت از سگ ماستیف تبتی
سگ ماستیف تبتی با وجود جثه بزرگ و پوشش پرپشتش، نیاز چندانی به رسیدگی‌های سخت و مکرر ندارد. این نژاد برخلاف تصور رایج، مراقبتی متعادل نیاز دارد که بر پایه آموزش مستمر، اجتماعی سازی اصولی و توجه به سلامت عمومی استوار است. اگر سگ تبتی در محیطی مناسب پرورش یابد، به حیوانی آرام، مستقل و وفادار تبدیل خواهد شد.
مراقبت
بر خلاف بسیاری از نژادهای بزرگ، نظافت سگ تبتی نیاز به زحمت زیادی ندارد. پوشش دولایه این سگ در برابر آلودگی مقاوم است، اما رسیدگی‌های دوره‌ای برای حفظ سلامت پوست و مو ضروری است.
برنامه نظافت سگ ماستیف تبتی شامل موارد زیر است:
- حمام: تنها یک بار در ماه کافی است، زیرا پوشش سگ تبتی خاک را دفع می‌کند.
- برس کشی: در فصل بهار که سگ تبتی موهای خود را می‌ریزد، از برس مخصوص سگ استفاده شود. در سایر فصل‌ها، برس کشی هفتگی با برس پین یا برس نرم کافی است.
- مراقبت دندان‌ها: مسواک زدن روزانه، همراه با تشویقی دندانی سگ و دهانشویه خوراکی، از پوسیدگی دندان پیشگیری می‌کند.
- تمیز کردن گوش: ماهی یک بار گوش‌ها بررسی شود. قرمزی، بوی بد یا تورم نشانه‌های عفونت هستند. با مشورت دامپزشک، می‌توان گوش‌ها را با دستمال مرطوب یا پد مخصوص گوش پاک کرد.
- کوتاه‌کردن ناخن: هر ۲ تا ۴ هفته یک بار ناخن‌ها با ناخنگیر کوتاه شوند.
دستمال مرطوب گوش تریکسی
شانه گره باز کن یک طرفه
دهانشویه بیفار
شامپو سگ U7 رداسپرینگ
آموزش
سگ ماستیف تبتی هوشمند اما بسیار مستقل است. این نژاد به راحتی تحت فرمان قرار نمی‌گیرد و برای پذیرش آموزش، نیاز به اعتماد دارد. استفاده از آموزش مثبت همراه با تشویقی سگ مورد علاقه، پایه گذار رابطه‌ای مؤثر با سگ تبتی خواهد بود.
آغاز اجتماعی سازی باید از همان ابتدای ورود سگ به خانه انجام شود. معرفی ایمن سگ تبتی به افراد، کودکان، حیوانات دیگر و محیط های مختلف در سال‌های نخست زندگی، رفتارهای انعطاف پذیری در آینده تضمین می‌کند.
برای خانواده‌هایی که تجربه قبلی نگهداری از سگ ندارند، سگ تبتی پیشنهاد مناسبی نیست. استفاده از مربی حرفه‌ای می‌تواند روند آموزش و اجتماعی سازی را مؤثرتر کند.
رژیم غذایی
سگ ماستیف تبتی باید با غذایی متعادل و باکیفیت تغذیه شود؛ غذایی که مطابق با استاندارد AAFCO برای سن و جثه او طراحی شده باشد. فرمول‌های ویژه نژادهای بزرگ انتخاب مناسبی هستند.
برای جلوگیری از عارضه خطرناک GDV (پیچ‌خوردگی معده)، این موارد را رعایت کنید:
- تغذیه در چند وعده کوچک به جای یک وعده بزرگ روزانه
- پرهیز از ورزش تا یک ساعت پیش و پس از وعده غذایی
- استفاده از ظرف غذای سگ آرام خور غذا مانند ظرف مارپیچی یا تشویقی‌های هوشمند
- عدم استفاده از ظروف غذاخوری پایه‌دار
با مشورت دامپزشک، می‌توان از مکمل سگ مانند گلوکوزامین، کندرویتین و روغن ماهی برای حمایت از مفاصل سگ تبتی استفاده کرد. همچنین، کنترل وزن سگ تبتی برای پیشگیری از مشکلات استخوانی بسیار مهم است. مصرف تشویقی‌ها باید کمتر از ۱۰٪ کالری روزانه را تشکیل دهد.
خمیر گلوکزامین سگ یورو پت
ظرف غذای استیل سگ و گربه
ورزش
سگ تبتی انرژی متوسطی دارد و به طور معمول به ۲۰ تا ۳۰ دقیقه فعالیت روزانه نیاز دارد. بهترین زمان برای فعالیت، صبح زود یا عصر است، به ویژه در فصل‌های گرم که احتمال گرمازدگی بالا می‌رود.
اگر فضای بزرگ و حصارکشی‌شده در اختیار ندارید، پیاده روی روزانه در زمان‌های مشخص ضروری است. این نژاد معمولا تمایل زیادی به بازی‌های گروهی یا چابکی ندارد و ترجیح می‌دهد محیط اطرافش را تحت نظر داشته باشد.
به دلیل خلق و خوی مستقل و عدم تمایل به برقراری ارتباط سریع با سگ‌های دیگر، سگ تبتی گزینه مناسبی برای پارک‌های سگ یا فعالیت بدون قلاده نیست.
محیط زندگی
سگ ماستیف تبتی به فضایی بزرگ و محصور نیاز دارد. حیاط بزرگ، ارتفاع بالا و آب‌وهوای سرد برای این نژاد بسیار مناسب است. در مقابل، سگ تبتی در مناطق گرمسیری ممکن است کمتر فعال باشد و نیاز به مراقبت بیشتری داشته باشد.
در کنار فضای کافی، محیطی آرام و ساختارمند برای سگ تبتی ضروری است. کودکان پرجنب‌وجوش یا سروصدای زیاد ممکن است موجب اضطراب یا واکنش محافظتی این نژاد شوند. با اجتماعی سازی درست، سگ تبتی می‌تواند حضور افراد غریبه یا حیوانات ناشناس را تحمل کند، اما معمولا با غریبه‌ها بی‌تفاوت یا محتاط خواهد بود.
بیماری‌های سگ ماستیف تبتی
سگ ماستیف تبتی معمولا بین ۱۰ تا ۱۲ سال عمر می‌کند و در مقایسه با سایر نژادهای بزرگ جثه، از سلامت عمومی مناسبی برخوردار است. با این حال، برخی بیماری‌ها ممکن است در طول زندگی این نژاد بروز پیدا کنند. شناخت این مشکلات به صاحبان کمک می‌کند تا مراقبت بهتری از سگ تبتی خود داشته باشند.
- نفخ و پیچ‌خوردگی معده (GDV): یکی از جدی ترین بیماری‌های احتمالی در سگ ماستیف تبتی است. در این حالت، معده با هوا یا غذا متورم شده و در برخی موارد ممکن است بچرخد و جریان خون را به اندام‌های داخلی قطع کند. علائم شامل تورم شکم، تلاش ناموفق برای استفراغ، بی‌قراری و آب‌ریزش بیش‌ازحد دهان است. در صورت مشاهده این علائم باید فورا به دامپزشک مراجعه شود.
- مشکلات چشمی: سگ تبتی ممکن است به شرایطی مانند آنتروپیون (برگشت پلک به داخل) و اکتروپیون (افتادگی پلک پایین) دچار شود. این بیماری‌ها معمولا بینایی را تحت تأثیر قرار نمی‌دهند، اما موجب سوزش، التهاب یا در موارد شدید، آسیب قرنیه می‌شوند.
- دیسپلازی مفصل لگن و آرنج: از مشکلات رایج در نژادهای بزرگ، به ویژه سگ ماستیف تبتی است. در این شرایط، مفاصل به درستی با هم تطابق ندارند و منجر به درد و ناتوانی می‌شوند. روش‌های درمانی شامل کنترل وزن، مکمل مفاصل، داروی ضد درد، فیزیوتراپی یا جراحی هستند.
- کم‌کاری تیروئید: اختلالی غددی که در آن غده تیروئید هورمون کافی تولید نمی‌کند. علائم این بیماری شامل افزایش وزن، بی‌حالی، و عفونت‌های مزمن پوستی یا گوشی است. درمان معمولا با داروی روزانه، ساده و مؤثر است.
رسیدگی منظم دامپزشکی، تغذیه مناسب و حفظ وزن ایده‌آل از عوامل مهم در حفظ سلامت سگ تبتی هستند.
تاریخچه سگ ماستیف تبتی
سگ ماستیف تبتی از نژادهای بسیار کهن و اصیل آسیای مرکزی است. شواهد تاریخی نشان می‌دهد که نمونه‌هایی از سگ‌های نگهبان عظیم‌الجثه از حدود ۱۱۰۰ پیش از میلاد در چین وجود داشته‌اند، اما اطلاعات دقیقی درباره منشا دقیق این نژاد در دست نیست.
در سال ۱۸۰۰ میلادی، یکی از افسران نیروی دریایی انگلستان در خاطرات سفر خود از سگ‌هایی عظیم‌الجثه در صومعه‌های تبتی یاد کرده است. نخستین سگ تبتی در سال ۱۸۴۷ به انگلستان برده شد و به‌عنوان هدیه‌ای به ملکه ویکتوریا اهدا گردید.
در سال ۱۸۷۳، نژاد سگ ماستیف تبتی به طور رسمی در باشگاه تازه تأسیس کنل انگلستان به ثبت رسید. یک سال بعد، شاهزاده ولز دو سگ تبتی دیگر را با خود به انگلستان آورد و این نژاد در نمایشگاه معروف «الکساندرا پالاس» نیز حضور پیدا کرد.
با وجود سابقه کهن، انجمن کنل آمریکا (AKC) تا سال ۲۰۰۷ این نژاد را به‌صورت رسمی به رسمیت نشناخت. امروزه، سگ ماستیف تبتی بیشتر در کشورهای غربی دیده می‌شود تا در تبت؛ اما اصالت، شکوه و شخصیت منحصربه‌فرد آن همچنان حفظ شده است.
