گر از خودتان میپرسید «چرا بچه گربهام دائم من را گاز میگیرد؟»، باید بدانید که گاز گرفتن در بچه گربهها رفتاری طبیعی است. آنها با استفاده از دهان و دندانهای تیزشان، جهان اطرافشان را کشف میکنند. اما این رفتار طبیعی میتواند به مشکلی جدی در رفتار گربه تبدیل شود، بهخصوص اگر بهموقع کنترل نشود.
گاز گرفتن بچه گربه میتواند دلایل مختلفی داشته باشد. شناخت علت اصلی این رفتار، نخستین گام برای اصلاح آن است. در ادامه، با دلایل اصلی گاز گرفتن در بچه گربهها آشنا میشویم و راهکارهای علمی برای متوقف کردن این رفتار را بررسی میکنیم.
دلایل اصلی گاز گرفتن بچه گربهها
۱. کشف محیط اطراف
بچه گربهها برخلاف ما دست ندارند، پس برای شناخت اشیاء و افراد از دهان خود استفاده میکنند. وقتی چیزی را گاز میگیرند، واکنش آن را بررسی میکنند. گاز گرفتن اسباببازی ممکن است صدایی ایجاد کند، گاز گرفتن مچ پای شما باعث میشود شما جیغ بزنید یا بدوید – که برای گربهها یک بازی مهیج است! این رفتارها بخشی از یادگیری طبیعی بچه گربه هستند.
۲. ناراحتی یا درد
اگر بچه گربه شما بیمار باشد یا دردی احساس کند، ممکن است نسبت به تماس فیزیکی واکنش تهاجمی نشان دهد. مثلا وجود انگلهای گوارشی، درد در پنجه یا حتی خستگی و بیحوصلگی میتواند باعث گاز گرفتن شود. اگر شک دارید که گربهتان به خاطر درد شما را گاز میگیرد، حتما با دامپزشک مشورت کنید.
۳. ترس یا اضطراب اجتماعی
برخی بچه گربهها بهطور ذاتی خجالتی یا ترسو هستند و هنگام مواجهه با افراد ناآشنا یا موقعیتهای جدید، ممکن است از گاز گرفتن به عنوان یک مکانیزم دفاعی استفاده کنند.
۴. پرخاشگری ناشی از بازی
از حدود ۳ هفتگی، بچه گربهها وارد فاز «بازی همراه با گاز گرفتن» میشوند. اوج این رفتار معمولاً بین ۹ تا ۱۶ هفتگی است. در این دوران، مادر و همزادهایش به او یاد میدهند که گاز گرفتن چه زمانی دردناک است و چگونه باید کنترل شود. اما اگر بچه گربه تنها بزرگ شود (بدون خواهر یا برادر)، معمولاً دچار پرخاشگری شدید در هنگام بازی میشود، بهویژه در حدود ۵ ماهگی.
راهحل پیشنهادی: اگر امکانش را دارید، دو بچه گربه را همزمان به سرپرستی بگیرید تا یکدیگر را آموزش دهند و انرژیشان را تخلیه کنند. در غیر این صورت، این مسئولیت به عهده شما خواهد بود.
۵. جلب توجه
گاهی اوقات واکنش شما به گاز گرفتن (مثل جیغ زدن یا کنار کشیدن) باعث میشود گربه تصور کند این یک بازی جذاب است. اگر گربهتان در طول روز تحریک ذهنی کافی دریافت نکند، ممکن است از هر نوع توجه به عنوان سرگرمی استفاده کند. به واکنشهای خود دقت کنید؛ آیا ناخواسته دارید این رفتار را تقویت میکنید؟
چگونه عادت گاز گرفتن بچه گربه را متوقف کنیم؟
۱. کشف محیط اطراف
بچه گربهها برخلاف ما دست ندارند، پس برای شناخت اشیاء و افراد از دهان خود استفاده میکنند. وقتی چیزی را گاز میگیرند، واکنش آن را بررسی میکنند. گاز گرفتن اسباببازی ممکن است صدایی ایجاد کند، گاز گرفتن مچ پای شما باعث میشود شما جیغ بزنید یا بدوید – که برای گربهها یک بازی مهیج است! این رفتارها بخشی از یادگیری طبیعی بچه گربه هستند.
۲. ناراحتی یا درد
اگر بچه گربه شما بیمار باشد یا دردی احساس کند، ممکن است نسبت به تماس فیزیکی واکنش تهاجمی نشان دهد. مثلا وجود انگلهای گوارشی، درد در پنجه یا حتی خستگی و بیحوصلگی میتواند باعث گاز گرفتن شود. اگر شک دارید که گربهتان به خاطر درد شما را گاز میگیرد، حتما با دامپزشک مشورت کنید.
۳. ترس یا اضطراب اجتماعی
برخی بچه گربهها بهطور ذاتی خجالتی یا ترسو هستند و هنگام مواجهه با افراد ناآشنا یا موقعیتهای جدید، ممکن است از گاز گرفتن به عنوان یک مکانیزم دفاعی استفاده کنند.
۴. پرخاشگری ناشی از بازی
از حدود ۳ هفتگی، بچه گربهها وارد فاز «بازی همراه با گاز گرفتن» میشوند. اوج این رفتار معمولاً بین ۹ تا ۱۶ هفتگی است. در این دوران، مادر و همزادهایش به او یاد میدهند که گاز گرفتن چه زمانی دردناک است و چگونه باید کنترل شود. اما اگر بچه گربه تنها بزرگ شود (بدون خواهر یا برادر)، معمولاً دچار پرخاشگری شدید در هنگام بازی میشود، بهویژه در حدود ۵ ماهگی.
راهحل پیشنهادی: اگر امکانش را دارید، دو بچه گربه را همزمان به سرپرستی بگیرید تا یکدیگر را آموزش دهند و انرژیشان را تخلیه کنند. در غیر این صورت، این مسئولیت به عهده شما خواهد بود.
۵. جلب توجه
گاهی اوقات واکنش شما به گاز گرفتن (مثل جیغ زدن یا کنار کشیدن) باعث میشود گربه تصور کند این یک بازی جذاب است. اگر گربهتان در طول روز تحریک ذهنی کافی دریافت نکند، ممکن است از هر نوع توجه به عنوان سرگرمی استفاده کند. به واکنشهای خود دقت کنید؛ آیا ناخواسته دارید این رفتار را تقویت میکنید؟
چگونه عادت گاز گرفتن بچه گربه را متوقف کنیم؟
رفتار گاز گرفتن در بچه گربهها طبیعی است و بخشی از فرآیند یادگیری و بازی آنها محسوب میشود. اما اگر این رفتار به موقع و اصولی کنترل نشود، میتواند در سنین بالاتر به گاز گرفتن جدی و دردناک تبدیل شود. هدف از آموزش، حذف کامل گاز گرفتن نیست، بلکه هدایت این رفتار به سمت گزینههای مناسبتر است—بدون استفاده از تنبیه فیزیکی یا ترساندن حیوان، چرا که این کار میتواند منجر به پرخاشگری دفاعی شود.
چهار گام کلیدی برای آموزش بازدارنده گاز گرفتن بچه گربه:
- قطع فوری رفتار نامناسب (interruption)
- پایان دادن به توجه مثبت
- ارائه جایگزین مناسب برای گاز گرفتن
- پاداشدهی به رفتار درست
جلوگیری از گاز گرفتن در لحظه
توجه داشته باشید که بچه گربهها دامنه تمرکز محدودی دارند؛ بنابراین واکنش شما باید بلافاصله پس از گاز گرفتن رخ دهد. یکی از مؤثرترین راهکارها تقلید صدای هیس گربه مادر (مانند صدای «سسست!») است. این صدا به بچه گربه پیام هشدار میدهد که رفتارش قابل قبول نیست. این تکنیک بهویژه در گربههای زیر ۴ ماه بسیار مؤثر است.
روش دوم ایجاد صدایی بلند و کوتاه مانند فریاد «ای!» یا «اِیی!» است. این صدا به گربه میفهماند که شما آسیب دیدهاید. بچه گربهها به سرعت رابطه بین عمل و نتیجه را درک میکنند و میآموزند که گاز گرفتن باعث پایان بازی میشود.
توجه: این روش را فقط برای گربههای زیر ۷ ماه بهکار ببرید. استفاده از فریاد در مواجهه با گربه بالغ یا گربهای که غرش یا هیس میکند، ممکن است باعث تشدید رفتار تهاجمی شود.
پایان دادن به تعامل مثبت بعد از گاز گرفتن
یکی از مهمترین اصول در تربیت حیوانات این است: اگر نتیجه یک رفتار لذتبخش باشد، احتمال تکرار آن بیشتر میشود. بازی با انگشتان دست یا پا وقتی بچه گربه کوچک است، ممکن است بامزه به نظر برسد، اما این رفتار به مرور به گاز گرفتن واقعی منجر میشود.
حرکات سریع دست یا پا برای فرار از گاز گربه، او را بیشتر تحریک میکند؛ چون گربهها به حرکات ناگهانی واکنش شکارگونه نشان میدهند. بهجای کشیدن ناگهانی دست، آن را بهآرامی به سمت داخل دهان گربه فشار دهید تا خودش رها کند. همزمان با این حرکت، صدای «هیس» یا فریاد کوتاه ایجاد کنید.
سپس بدون هیچ تعامل دیگری بازی را متوقف کنید. باید این الگو در ذهن گربه ثبت شود: گاز گرفتن = پایان بازی. تنها راه ادامه بازی برای گربه، عدم گاز گرفتن است.
پاداشهای مناسب در نظر بگیرید!
اگر دائم با خودتان میگویید: «چرا بچه گربهام من را گاز میگیرد؟» وقت آن رسیده که به جای سرزنش، به او یک راه جایگزین قانونی برای تخلیه انرژی پیشنهاد کنید. بهترین روش برای کنترل رفتار گاز گرفتن بچه گربه، استفاده از اسباببازیهای مخصوص گربه مانند موشکهای پولیشی یا چوبهای پردار است. این وسایل هم حس شکارچی بودن را در بچه گربه ارضا میکنند و هم به او یاد میدهند که دستان شما محل بازی نیست.
زمانی که بچه گربهتان اسباببازی را به دندان میکشد و لگدپرانی میکند (رفتار معروف به bunny-kick)، او را تشویق کنید و به او جایزه بدهید. اما اگر دوباره شما را گاز گرفت، بلافاصله بازی را قطع کنید تا یاد بگیرد که گاز گرفتن = پایان بازی.
در دورههایی که گربه بسیار پرانرژی است، همیشه یک اسباببازی دم دست داشته باشید. اگر دیدید که قصد دارد به مچ پا یا دستتان حملهور شود، با پرتاب بهموقع اسباببازی، حواسش را پرت کرده و مسیر انرژی او را به سمت یک هدف مجاز هدایت کنید.
بر اساس تجربه شخصی، در برخی بچهگربهها صدای «هیس» تأثیری ندارد؛ در حالی که یک صدای ناگهانی مانند «آخ!» میتواند بازی را متوقف کرده و حواس گربه را جمع کند. به یاد داشته باشید، برخی گربهها آنقدر عاشق تعامل با انسان هستند که اگر بفهمند گاز گرفتن باعث قطع ارتباط میشود، خیلی سریع این رفتار را کنار میگذارند.
در نهایت، آموزش رفتار صحیح به بچه گربه ممکن است نیازمند آزمون و خطا باشد، اما با صبر، ثبات و استفاده از تکنیکهای صحیح، میتوانید گاز گرفتن بچه گربه را کنترل کرده و بازیهای سالمتری را جایگزین کنید.