بیماری لایم در سگ یکی از رایج‌ترین بیماری‌های ناشی از نیش کنه در سطح جهانی است. سگ‌هایی که به این بیماری مبتلا می‌شوند ممکن است دچار مشکلاتی مانند: آرتریت، بیماری‌های کلیوی، اختلالات عصبی و مشکلات قلبی شوند. جالب است بدانید که تنها ۵ تا ۱۰ درصد از سگ‌های آلوده علائم بیماری را بروز می‌دهند. به همین دلیل برخی از سگها ممکن است به این بیماری مبتلا شوند، بدون اینکه نشانه‌ای از خود نشان دهند. سگ‌هایی که زمان زیادی را در فضای باز و در مناطقی که کنه‌ها فراوان هستند می‌گذرانند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری لایم قرار دارند. تشخیص و درمان به موقع این بیماری برای جلوگیری از عوارض بلندمدت بسیار حیاتی است. در این مقاله از پت گلد به بررسی علل، روش‌های پیشگیری و درمان بیماری لایم خواهیم پرداخت دذ ادامه مطلب همراه ما باشید.
منظور از بیماری لایم سگ چیست؟
بیماری لایم در سگ نام خود را از شهر Old Lyme در ایالت Connecticut گرفته است. جایی که اولین بار این بیماری توسط جامعه پزشکی شناسایی و توصیف شد. این بیماری مدت‌هاست که وجود دارد اما بسیاری از افراد نمی‌توانند آن را تشخیص دهند. شیوع بیماری لایم در انسان‌ها و سگها هر ساله در حال افزایش است و از آنجایی که هنوز واکسنی برای آن وجود ندارد، درمان قطعی برای این بیماری کشف نشده است. زیرا علائم بیماری لایم نسبتاً متنوع و پیچیده هستند. از این‌رو شناسایی عامل ایجادکننده آن نیز دشوار است.تشخیص بیماری لایم در سگ مانند حل یک پازل با قطعات گمشده بوده به طوری که به همبستگی و تحلیل دقیق نیاز دارد. امروزه دانش ما در مورد این بیماری بهبود یافته و پزشکان متوجه شده‌اند که عامل بیماری لایم باکتری‌ها هستند و نام علمی این باکتری «بورلیا» از جنس Borrelia است.
این بیماری همچنین با نام علمی «لایم بورلیوزیس» شناخته می‌شود. گونه‌ای از باکتری به نام Borrelia Burgdorferi در گذشته به عنوان عامل اصلی بیماری لایم شناخته می‌شد. اما با گذشت زمان متخصصان گونه‌های دیگری را نیز شناسایی کرده‌اند که می‌توانند باعث این بیماری شوند. به طور کلی می‌توان سایر بیماری‌ها را نیز تحت عنوان بورلیا بورگدورفری دسته‌بندی کرد. این باکتری معمولاً در نیمکره شمالی و در مناطق با آب و هوای معتدل یافت می‌شود. در نهایت تنها راه طبیعی ورود این باکتری به بدن نیش کنه است.
علائم بیماری لایم در سگها چیست؟
بیماری لایم در سگ می‌تواند علائم متعددی داشته باشد. همچنین بسیاری از حیوانات ممکن است به این بیماری مبتلا شوند بدون اینکه هیچ علامتی از خود نشان دهند. از جمله شایع‌ترین علائم شایع این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تب
- کاهش اشتها
- درد یا ورم مفاصل
- لنگیدن متناوب
- تورم غدد لنفاوی
- بی‌حالی
اگر بیماری لایم در سگ درمان نشود، می‌تواند به کلیه‌ها، سیستم عصبی و قلب آسیب برساند. سویه‌ای از این بیماری که به کلیه‌ها آسیب می‌زند در سگها شیوع بیشتری دارد. همچنین در مقایسه با سویه معمولی بیماری لایم خطرناک‌تر است. نوع دیگری از بیماری لایم نیز وجود دارد که به قلب آسیب می‌زند اما این نوع نادر است. در انسان‌ها افرادی که به بیماری لایم مبتلا می‌شوند، ممکن است در طی سه تا سی روز پس از نیش کنه، دچار جوش و برآمدگی در محل گزش شوند. این علامت می‌تواند تشخیص بیماری در مراحل اولیه را تسهیل کند. اما در مورد حیوانات شناسایی علائم بیماری لایم دشوارتر است.بسیاری از سگ‌هایی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، به مراقبت دامپزشکی نیاز دارند. زیرا در بیشتر موارد احساس درد می‌کنند و ممکن است از خوردن غذا خودداری کنند. به گفته دامپزشکان راه رفتن سگها پس از ابتلا به این بیماری مانند این است که روی پوسته تخم‌مرغ قدم می‌زنند و معمولاً تب بالایی دارند.
در مراحل پیشرفته‌تر سگها ممکن است به صورت لنگ‌زنان حرکت کنند. به طوری که این وضعیت دردناک بوده و کاملا ناگهانی بروز می‌کند. همچنین این عارضه می‌تواند از یک پا به پای دیگر تغییر کند.اگر درمان اصولی صورت نگیرد این وضعیت می‌تواند به صورت موقتی از بین برود اما ممکن است هفته‌ها یا حتی ماه‌ها بعد دوباره بازگردد. برخی از حیوانات خانگی ممکن است بیش از یک سال به باکتری بیماری لایم آلوده بمانند تا علائم خود را نشان دهند. این موضوع می‌تواند خطرناک باشد زیرا بیماری لایم در سگ می‌تواند در سراسر بدن گسترش یابد و به اعضای حیاتی مانند کلیه‌ها آسیب برساند. علائم وجود باکتری بیماری لایم در کلیه‌ها شامل: استفراغ، بی‌حالی، کاهش اشتها و کاهش وزن است.
تشخیص بیماری لایم در سگها
تشخیص بیماری لایم در سگ معمولاً بر اساس علائم بالینی و تاریخچه تماس با کنه‌ها آغاز می‌شود. دامپزشکان ابتدا به دنبال نشانه‌هایی مانند: لنگیدن متناوب، تب و کاهش اشتها می‌گردند. همچنین برای تأییدنهایی از آزمایش‌های خون نیز بهره می‌برند. یکی از آزمایش‌های متداول، آزمایش آنتی‌بادی‌های لایم است که به بررسی وجود آنتی‌بادی‌های تولید شده توسط سیستم ایمنی سگ در واکنش به باکتری بورلیا بورگدورفری می‌پردازد. علاوه‌بر این آزمایش‌های دیگری نیز ممکن است برای تشخیص دقیق‌تر بیماری لایم انجام شوند. یکی از این آزمایش‌ها، آزمایش PCR (واکنش زنجیره‌ای پلیمراز) است که به شناسایی DNA باکتری در نمونه‌های خون یا بافت کمک می‌کند. این آزمایش می‌تواند قبل از بروز کامل علائم بالینی به شناسایی زودهنگام بیماری کمک کند.
همچنین آزمایش‌های سرولوژیک نیز می‌توانند برای بررسی واکنش ایمنی بدن سگ به عفونت مورد استفاده قرار گیرند.در برخی موارد دامپزشکان ممکن است به انجام آزمایش‌های اضافی نیاز داشته باشند تا از عدم وجود سایر بیماری‌های مشابه مطمئن شوند. این آزمایش‌ها می‌توانند شامل تصویربرداری‌هایی مانند رادیوگرافی یا اولتراسونوگرافی برای بررسی وضعیت مفاصل و اندام‌های داخلی باشند. در مواقعی که علائم بیماری لایم در سگ به مشکلات کلیوی یا قلبی منجر شده باشد، آزمایش‌های تخصصی‌تری برای ارزیابی عملکرد این اندام‌ها انجام می‌شود. تشخیص دقیق و به موقع بیماری لایم می‌تواند به درمان مؤثرتر و جلوگیری از بروز عوارض جدی کمک کند.
درمان بیماری لایم در سگها
درمان بیماری لایم در سگ به دلیل اینکه عامل آن یک باکتری است با استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها انجام می‌شود. رایج‌ترین آنتی‌بیوتیک برای مقابله با این باکتری، داکسی‌سایکلین است. همچنین برخی مواقع داپزشک‌ها آموکسی‌سیلین و آزیترومایسین را تجویز می‌کنند. دوره درمان این بیماری معمولاً به مدت چهار هفته ادامه دارد اما در برخی موارد عفونت اولیه ممکن است پس از بهبود دوباره عود کند یا سگ شما دوباره از طریق نیش کنه مبتلا شود. زمانی که بیماری لایم در سگ تشخیص داده می‌شود، سگ شما معمولاً به صورت سرپایی درمان خواهد شد. مگر اینکه وضعیتش ناپایدار باشد (به عنوان مثال اگر بیماری به کلیه‌ها آسیب بزند). همان‌طور که اشاره شد داکسی‌سایکلین بیشترین آنتی‌بیوتیک تجویز شده برای این بیماری است اما سایر آنتی‌بیوتیک‌ها نیز می‌توانند مؤثر باشند.
درمان حداقل تا چهار هفته ادامه خواهد داشت و در برخی موارد ممکن است به دوره‌های طولانی‌تری نیاز باشد. متأسفانه آنتی‌بیوتیک همیشه نمی‌تواند به طور کامل باکتری Borrelia burgdorferi را از بین ببرد. هر چند که علائم این بیماری ممکن است بهبود یابند. اما در مواردی خاص به ویژه زمانی که بیماری به کلیه‌ها رسیده باشد، می‌تواند دوباره عود کنند. بنابراین توجه به وضعیت سلامت سگ و پیگیری منظم درمان بسیار مهم است تا از بازگشت بیماری جلوگیری شود.
پیشگیری از بیماری لایم در سگ
برای محافظت از سگ‌های جذاب‌تان در برابر بیماری لایم اقدامات زیر می‌تواند بسیار کمک کننده باشد:
- محدود کردن دسترسی به مناطق پرخطر: از بردن سگها به مکان‌هایی که کنه‌ها در آن‌ها زندگی می‌کنند، مانند مراتع، جنگل‌ها و زمین‌های شنی خودداری کنید. این مناطق می‌توانند خطرات جدی برای سلامتی آن‌ها به همراه داشته باشند.
- نگهداری سگها در مسیر مشخص: هنگام پیاده‌روی در فضای باز سگها را در مسیرهای تعیین شده نگه دارید. این کار به کاهش احتمال تماس آن‌ها با کنه‌ها را کاهش می‌دهد و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری می‌کند.
- استفاده از واکسن: در مناطقی که بیماری لایم در سگ شایع است، واکسیناسیون سگها می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را به طور چشمگیری کاهش دهد. فراموش نکنید که این واکسن‌ها باید به صورت سالانه تجویز می‌شوند تا حداکثر محافظت را فراهم کنند.
- محصولات پیشگیری: از محصولات ضد کنه مانند قطره‌ها، اسپری‌ها و قلاده‌های مخصوص استفاده کنید. این محصولات می‌توانند به طرز موثری از گزش کنه‌ها جلوگیری کنند. برخی از آن‌ها بدون نسخه در پت شاپ‌هایی مانند پت گلد و برخی دیگر با تجویز دامپزشک در دسترس هستند.
محل زندگی کنه‌های بیماری لایم
کنه‌های ناقل بیماری لایم در سگ با دقت و در خفا در میان علف‌های بلند، مرداب‌ها و جنگل‌ها کمین کرده‌اند تا طعمه‌های خود از جمله سگها و سایر پستانداران را شکار کنند. این کنه‌ها به محض چسبیدن به بدن میزبان، می‌توانند در مدت 24 تا 48 ساعت (1 تا 2 روز) بیماری را منتقل کنند. شناسایی این بیماری چالش‌برانگیز است و می‌تواند عوارض جدی و طولانی مدتی برای انسان‌ها و سگها به دنبال داشته باشد. برخلاف باورهای عمومی، کنه‌ها نمی‌توانند بپرند یا پرواز کنند. آن‌ها به آرامی حرکت می‌کنند و معمولاً در نوک گیاهان بلند نشسته و منتظر عبور طعمه‌های خود هستند. هنگامی که طعمه به آن‌ها نزدیک می‌شود به بدنش می‌چسبند و از خون او تغذیه می‌کنند. این رفتار آن‌ها خطر ابتلا به بیماری لایم را افزایش می‌دهد و لازم است برای محافظت از حیوانات خانگی و خودمان تدابیری بیندیشیم.
روش برداشتن کنه از روی سگ
مراقبت از سگ عزیزتان و پیشگیری از مشکلات ناشی از کنه‌ها امری بسیار مهم و حیاتی است. پس از اینکه حیوان خانگی شما به مناطق آلوده می‌رود، بهتر است بلافاصله پس از بازگشتش آن را به دقت بررسی کنید. کنه‌ها حشراتی بسیار کوچک هستند که در مراحل ابتدایی رشدشان، اندازه‌ای به کوچکی سر سوزن دارند و با تغذیه به تدریج بزرگ‌تر می‌شوند. اگر متوجه شدید که کنه‌ای روی پوست سگ شما در حال حرکت است باید بدانید که هنوز به تغذیه نپرداخته است. در این شرایط باید سریعاً کنه را از بین ببرید و آن را در الکل قرار دهید تا از بروز مجدد مشکل جلوگیری کنید.
اگر کنه به پوست حیوان شما چسبیده و شروع به گزیدن کرده، می‌توانید با استفاده از موچین‌های نازک یا حتی ناخن‌هایتان آن را به آرامی و به صورت عمودی بیرون بکشید. ابزارهایی مانند موچین‌های مخصوص نیز برای این کار طراحی شده‌اند اما باید با احتیاط به کار گرفته شوند تا قسمت‌هایی از کنه روی پوست باقی نماند. در صورت نیاز شما می‌توانید این موچین‌های مخصوص را از پت شاپ‌های معتبری مانند پت گلد خریداری کنید. استفاده از دستکش‌های یک‌بار مصرف یا دستمال‌های پارچه‌ای برای حفاظت از دستان شما توصیه می‌شود. همچنین ممکن است به کمک یک نفر دیگر برای کنترل سگ نیاز داشته باشید. به یاد داشته باشید که حذف سریع کنه بسیار حائز اهمیت است و می‌تواند به بهبود وضعیت سلامتی حیوان شما کمک کند.
قلاده ضد کنه
قلاده ضد کنه چیست و چگونه باید از آن استفاده کرد؟ این ابزار کارآمد به عنوان یک سپر محافظتی برای سگها و گربه‌ها طراحی شده است تا از حملات کک و کنه جلوگیری کند. اما باید توجه داشت که این قلاده برای درمان حیوانات مبتلا به این آفات کارایی ندارد. به عبارت دیگر اگر حیوان خانگی شما پیش از این دچار کک یا کنه شده باشد، انتظار نداشته باشید که با بستن قلاده، مشکل به طور کامل حل شود. اگر قصد دارید به مدت طولانی در طبیعت همراه حیوانتان باشید، بهترین زمان برای استفاده از قلاده، همان لحظات طبیعت‌گردی است. پس از بازگشت به خانه، قلاده را در یک کیسه زیپ‌دار قرار دهید تا بتوانید در فرصت‌های بعدی دوباره از آن استفاده کنید. نکته مهم دیگر این است که اگر به حیوان خود قرص یا اسپری ضد حشره می‌دهید، حتماً قلاده را از گردن او جدا کنید. چرا که ترکیب این دو می‌تواند دوز دارو را در بدن حیوان افزایش دهد. مواد موثر در اکثر داروهای ضد حشره «نوروتوکسین» هستند. این ترکیب به سیستم عصبی حشرات حمله کرده و آن‌ها را از بین می‌برد. در حالی که نوروتوکسین‌ها در دوزهای پایین برای سگها و گربه‌ها بی‌خطر هستند اما دوزهای بالا می‌تواند عوارض جانبی جدی ایجاد کند. بنابراین استفاده صحیح و آگاهانه از قلاده ضد کنه نه تنها به حفاظت از حیوان شما کمک کرده بلکه احتمال ابتلا به بیماری لایم در سگ را نیز کاهش می‌دهد.
سخن پایانی
بیماری لایم در سگ یک مشکل جدی و نگران‌کننده است که می‌تواند تأثیرات عمیقی بر سلامت و کیفیت زندگی این حیوان بگذارد. این بیماری ناشی از باکتری بورلیا بورگدورفری است و از طریق نیش کنه‌های آلوده به سگها منتقل می‌شود. علائمی چون لنگیدن متناوب، تب، کاهش اشتها و خستگی مفرط ممکن است در سگ‌های مبتلا به این بیماری مشاهده شود. تشخیص به موقع و درمان صحیح با استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضد التهابی می‌تواند به بهبود وضعیت سگها کمک کرده و از بروز عوارض جدی‌تر مانند نارسایی کلیه و مشکلات قلبی جلوگیری کند. اما پیشگیری همیشه بهتر از درمان است.
